Następuje najczęściej po ustaniu związku małżeńskiego lub separacji, w sytuacji gdy strony nie miały odrębności majątkowej w trakcie trwania związku lub posiadały intercyzę, która precyzowała podział majątku po ustaniu małżeństwa.
Jeżeli chodzi o podział majątku wspólnego, to możliwe jest dokonanie jego podziału w wyroku orzekającym rozwód lub separację. Sąd zajmie się tym jednak tylko wówczas, gdy nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu i nie przedłuży całego procesu. Gdy strony przedstawicie zgodny projekt podziału majątku, ma on największe szanse na rozpatrzenie podczas orzekania separacji czy rozwodu.
Dlatego w tym zakresie tak ważnym i celowym jest skorzystanie z mediacji przed sądowych (przed złożeniem wniosku do sądu) lub sądowych w trakcie trwania procesu.
Jest wiele sposobów podziału majątku dorobkowego, można zaproponować albo fizyczny podział rzeczy, albo przyznanie na własność rzeczy tylko jednemu z małżonków z jednoczesnym obowiązkiem spłaty na rzecz drugiego małżonka. Istnieją też składniki majątku, które nie wchodzą do podziału gdyż są majątkiem odrębnym jednej ze stron np.: darowizny, własność intelektualna.
Wszystkie potrzebne informacje i propozycje rozstrzygnięć, korzystnych dla obu stron, zostaną przedstawione i omówione w trakcie spotkania mediacyjnego przy wsparciu profesjonalnego mediatora.
Gdy strony zgodnie nie ustalą w jaki sposób dokonają podziału majątku wspólnego to Sąd może zarządzić sprzedaż rzeczy i podział uzyskanej ze sprzedaży kwoty, co często nie jest korzystnym i optymalnym rozwiązaniem dla stron.
Gdy umiera bliska osoba, która pozostawia majątek, który tworzy masę spadkową dla większej ilości osób, może pojawić się problem w adekwatnym i sprawiedliwym jego podziale. Zawsze pierwszym krokiem spadkobierców, jest złożenie do Sądu Rejonowego wniosku o nabycie spadku. Gdy już sąd wyda postanowienie o nabyciu spadku, spadkobiercy jeśli nie są jednomyślni co do jego podziału mogą skorzystać z procesu mediacji. Przy wsparciu mediatora sądowego, który ma wiedzę i doświadczenie zarówno w zakresie prawa spadkowego ale również umiejętność obniżenia napięcia, wsparcia przy uzyskania kompromisu oraz wskazywania korzystnych rozwiązań, można uzyskać porozumienie poza długotrwałym procesem sądowym o podział spadku.
Strony są w stanie w relatywnie krótkim czasie osiągnąć ugodę mediacyjną, która po zatwierdzeniu przez sąd zaczyna być aktem wykonawczym, obowiązującym.